Prof. Dr. Çağrı Erhan: Montrö açık kapı bırakmıyor, yetki tamamen Türkiye’ye ait

Montrö’yü değerlendiren Prof. Dr. Erhan, ‘Sözleşme açık kapı bırakmıyor. Montrö Sözleşmesi’ne göre Türkiye’nin içinde bulunduğu bir savaş durumu veya yakın savaş tehdidinde Boğazlar’ın denetim yetkisi tamamen ülkemize ait. Türkiye, savaşa girmesi durumunda Boğazlar’ı istediği gibi geçişe açıp-kapama hakkına sahip.’ diye konuştu.

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik başlattığı askeri harekat sonrası en çok merak edilen konuların başında Montrö Anlaşması’nın hükümleri ve sürecin nasıl ilerleyeceği geliyor. Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Altınbaş Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Çağrı Erhan, Milliyet’e Montrö Sözleşmesi’ni değerlendirdi: Sözleşme açık kapı bırakmıyor. Montrö’ye göre savaş ve barış durumlarındaki uygulamalar farklı, Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin durumu diğer ülkelerden farklı olarak net olarak belirtilmiş. Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin büyük savaş gemileri veya uçak gemilerini Karadeniz’e sokamayacakları güvence altına alınmıştır.

BAĞLAMA YERİ KRİTER

Savaş olarak tanımlanan durumda savaşan devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçemeyeceğini ancak savaşa katılmayan Karadeniz’e kıyıda ülkelerin ise barış zamanında olduğu gibi gemilerini geçirebileceğini dile getiren Prof. Dr. Erhan, “Ancak bağlama limanından ayrılan ve geçici görevle Suriye açıklarına giden savaş gemileri, tekrar limanlarına dönebilir. Ancak bağlama limanı Baltık Denizi olan bir gemi ise mevcut durumda Boğazlar’dan geçemez. BM Güvenlik Konseyi’nden karar çıkması durumunda veya Türkiye’nin askeri yardım antlaşması varsa gemilerin geçmesine müsaade edebilirler” diye konuştu.

21 GÜNLÜK SÜRE

“Montrö Anlaşması’na göre Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkeler savaş gemilerini Boğazlar’dan geçirmek için 15 gün önce Türkiye’ye başvurup izin almak zorunda” diyen Prof. Dr. Erhan, şu bilgileri paylaştı:

“Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin ise 7 gün önceden geçiş izni almaları gerekir. ABD, İngiltere, Fransa gibi Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin Boğazlar’dan Karadeniz’e geçirebileceği savaş gemilerinin 8 bin ton ağırlığını geçmemesi gerekir. Montrö’ye göre Boğazlar’dan geçen savaş gemileri 21 günlük süre sonunda Karadeniz’den çıkması gerekir. Bunu yaparken sadece İstanbul Boğazı’ndan değil, Marmara ve Çanakkale Boğazı’nı da geçerek çıkış yapma zorunluluğu vardır. 21 günlük süreden sonra yeniden izin alarak giriş yapılabilir. ABD, İngiltere, Fransa gibi Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkeler insani amaçla bile olsa Boğazlar’dan uçak gemisi ve büyük destroyerlerini geçiremez.

‘SAVAŞTA YETKİ BİZDE’

Montrö Sözleşmesi’ne göre Türkiye’nin içinde bulunduğu bir savaş durumu veya yakın savaş tehdidinde Boğazlar’ın denetim yetkisi tamamen ülkemize ait. Türkiye, savaşa girmesi durumunda Boğazlar’ı istediği gibi geçişe açıp-kapama hakkına sahip. Böyle bir durumda istediğimiz ülkenin gemilerini geçirip, geçirmeme yetkimiz bulunuyor.

Aynı şekilde bir ülkeye ültimatom verilmesi durumunda Boğazlar’dan geçiş ve yetki tamamen Türkiye’nin denetiminde olur. NATO üyesi ülkelerin Boğazlar’dan geçişiyle ilgili bir hüküm bulunmuyor. Ancak NATO’nun bir müdahelesi olur ve Türkiye’de bu müdahalenin içinde yer alırsa Boğazlar konusunda yetki meselesi Tükiye’nin lehinde gelişir.”

KARADENİZ’E KIYISI OLAN ÜLKELER

– Türkiye, Rusya, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Gürcistan

– Türkiye, Bulgaristan, Romanya ise hem Karadeniz’e kıyısı olan hem de NATO üyesi ülkeler

‘3. DÜNYA SAVAŞI ÇIKMAZ AMA RUSYA DAĞILIR’

Nükleer savaş ya da 3. Dünya Savaşı çıkmasına ihtimal vermediğini de sözlerine ekleyen Prof. Dr. Erhan, “3. Dünya Savaşı çıkmaz, bunun adı ‘Dünya ile Rusya Savaş’ olur. Rusya’nın, Belarus dışında müttefiki yok. Çin bile Rusya’nın arkasında durmaz. Putin’in daha akıllı hareket edeceğini ve tüm dünyayı karşısına almaya devam etmeyeceğini düşünüyorum. Putin mevcut politikasını sürdürürse, Rusya dağılır, dümdüz olur” değerlendirmesini yaptı.