Milli Savunma Bakanı Akar’dan S-400 gerilimine ilişkin ‘Girit modeli’ önerisi

Gazetecilere açıklamada bulunan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi sebebiyle ABD ile yaşadığı gerilimi değerlendirdi.

‘Müzakereye açacağız’

Yunanistan’ın Girit Adası’nda bulundurduğu Rus yapımı S-300 hava savunma sistemlerini örnek veren Akar, Varşova Paktı üyesi olup sonradan NATO’ya katılan birçok Avrupa ülkesinde hala Sovyet döneminden kalma silah sistemlerinin olduğunu vurguladı.

Akar, “Bu silahlar da pekala NATO içinde sistemde tutuluyor. Girit’teki S-300’lerde nasıl bir model kullanılıyorsa, biz de bunu müzakereye açacağız” dedi.

Geçtiğimiz Kasım ayında Yunan medyasına yansıyan haberlerde, Yunanistan’ın Girit atış poligonunda Rusya’ya ait S-300 hava ve füze savunma sistemlerini test ettiği aktarılmıştı.

Girit’teki s-300’lerin geçmişi ve Girit modeli

Yunanistan’ın Akdeniz’deki Girit Adası’na konuşlandırdığı S-300 hava savunma sistemleri aslında 1997 yılında Güney Kıbrıs tarafından, Rusya’dan satın alınmıştı.

Kardak krizi ve sonrasında peşi sıra yaşanan gelişmelerin ardından Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) bölgedeki hava üstünlüğünü dengelemek isteyen Güney Kıbrıs, Rusya’dan S-300 hava savunma sistemlerini satın almak için bir anlaşma yaptı.

AK Parti Sözcüsü Çelik’ten ‘Yunanistan S-300’leri aktive etti’ iddialarına yanıt: Bende böyle bir teyitli bilgi yok

Anlaşmanın açıklanmasının ardından Türkiye ve Kuzey Kıbrıs, Güney Kıbrıs’ın S-300 sistemleri almasına sert tepki gösterdi ve füze sistemlerinin aktive edilmemesi için önleyici saldırı yapılabileceği yönünde uyarıda bulundu. Dönemin Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, gelişmeler karşısında Kapalı Maraş’ın açılabileceği söyledi.

O dönem Türkiye medyasından yer alan haberlerde, Türk F-16 pilotlarının S-300’leri yok etmek üzere eğitim almak için İsrail’de bir eğitim programına katıldıkları iddia edildi.

ABD, Güney Kıbrıs’ın S-300’leri satın almasına tepki gösterirken, Avrupa Birliği ise tansiyonun artmasının Güney Kıbrıs’ın üyelik sürecini olumsuz etkileyeceği yönünde bir açıklama yaptı.

Tüm bu gelişmelerin ardından 1998 yılında Güney Kıbrıs, S-300’leri adadan çıkararak Yunanistan’ın Girit adasına transfer etme kararı aldı. Yunanistan bunun karşılığında Güney Kıbrıs’a alternatif silahlar verdi. 2007’ye kadar silahları kiralayan Atina yönetimi, 2007 yılında ise tamamen satın aldı.

15 yıl boyunca Girit Adası’nda atıl bir şekilde bekleyen S-300 hava savunma sistemleri, 2013 yılında ilk kez bir tatbikatta Yunanistan tarafından denendi. Yunanistan’ın daha sonraki tarihlerde İsrail uçaklarının S-300’lere karşı eğitim yapabilmesi için sistemleri aktive ettiği iddia edilse de taraflar bunun Rusya’yla yapılan anlaşmaya aykırı olduğunu belirterek tatbikat iddialarını yalanladı.

3 NATO üyesi ülkede S-300 bulunuyor

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması eleştirilirken, Türkiye gibi NATO üyesi olan Yunanistan, Bulgaristan ve Slovakya’da Rus yapımı S-300’ler bulunuyor.

Sovyetler Birliği döneminde geliştirilen S-300 hava savunma sistemleri, Türkiye’nin Rusya’dan almayı planladığı S-400 sistemlerinin bir önceki versiyonu. Karadan havaya fırlatılan S-300 sistemi 1978 yılından beri kullanımda bulunuyor. Bugüne kadar aralarında Çin, Kazakistan, İran, Suriye ve Venezuela’nın bulunduğu çok sayıda ülke S-300 sistemlerini Sovyetler Birliği’nden, daha sonra da Rusya’dan satın aldı.

S-400 hava savunma sistemlerinin önceki versiyonu sayılan S-300’ler bugün bazıları NATO üyeleri olmak üzere çok sayıda ülkede bulunuyor.