Uzay Ajansı: Erdoğan’ın ‘2023’te Ay’a gidiyoruz’ sözleriyle duyurduğu Milli Uzay Programı’nda neler var?

Türkiye’nin “uzaydaki hak ve menfaatlerinin nasıl korunacağı, gelecek 10 yılı nasıl şekillendireceklerini” açıklayacağını belirten Erdoğan, “Şu anda en önemli eksiğimiz fırlatma konusudur. O konuda da, kendi uydumuzu uzaya kendimiz gönderme yolunda önemli adımlar attık. ROKETSAN’da başlayan programla birlikte ilk yerli sonda roketimiz 136 kilometre irtifaya çıkarak uzaya sınırını aşmış durumdadır” dedi.

‘İnşallah Ay’a gidiyoruz’

Erdoğan, “En önemli hedefimiz 100’üncü yılda Ay’a ilk teması gerçekleştirmek. Gökyüzüne bak, Ay’ı gör” diyerek Ay’a gidiş planlarını anlattı:

“İnşallah Ay’a gidiyoruz. İlk aşamada 2023 yılı sonunda yakın Dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrid roketimizle Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. İlk fırlatmayı uluslararası işbirliğiyle gerçekleştireceğiz. Böylece ikinci aşama Ay misyonu için de gerekli bilgileri toplamış olacağız. 2028’de gerçekleştirmeyi planladığımız ikinci aşamada ise aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı bu kez kendi milli roketlerimizle yapmayı ve yumuşak inişi planlıyoruz. Böylece Ay’da bilimsel faaliyetler yapabilen sayılı ülkelerden biri konumuna geleceğiz.”

Erdoğan, ikinci hedefi ‘milli uydu projesiyle rekabet gücünün artırılması ve dünyadaki pazardan pay almak’ olarak açıkladı.

“Üçüncü hedefimiz Türkiye’ye ait bir bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirmektir. Sivil ve askeri amaçlı kullanılan bu uydu teknolojisine dünyada yalnızca altı ülke sahiptir. Savunma tarım, şehircilik ve otonom araçlar başta olmak üzere kendi hassas navigasyon uydularımızı geliştirebileceğiz.”

‘Dost ülkelerden birinde uzay limanı işletmesi hedefi’

Erdoğan, dördüncü hedef olarak ise “Uzaya erişimi sağlamak ve bir uzay limanı işletmesi kurmaktır” diyerek açıkladı. Uzay limanının coğrafi olarak uygun durumdaki “dost ve kardeş ülkelerden birinde” işbirliğiyle yapılacağını söyleyen Erdoğan, “Uzaydaki yetkinliğimizi artırmak, beşinci hedefimiz” dedi:

“Altıncı hedefimiz, astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konusunda daha ileri bir seviyeye ulaştırmaktır. Bunun için altyapılarımız mevcuttur. Yedinci hedefimiz ülkemizde uzay sanayi ekosistemini daha da geliştirmektir.”

‘Belki bayanlardan bile uzaya gitmeye adayım diyenler vardır’

Uzay alanında ‘etkin ve yetkin’ insan kaynağının geliştirileceğini belirten Erdoğan, bir Türk vatandaşını uzaya göndermenin de son hedef olduğunu söyledi. Ancak bunun için bir tarih vermedi.

Ardından, bu Türk vatandaşının “Belki bayanlardan bile olabileceğini” söyledi:

“Eminim ki birçok kişi bu hayali kurarak büyümüştür. Hatta belki bayanlardan bile ben adayım diyenler vardır. Gerekli niteliklere sahip gönüllüler arasından seçerek gerekli eğitimleri almasını sağlayacak ve uzaya göndereceğiz. Artık astronot ya da kozmonot kelimelerine bir Türkçe karşılık bulmamız gerekiyor.”

Türkiye Uzay Ajansı 2018’de kuruldu

Salı günkü programda çalışmaları açıklanan Türkiye Uzay Ajansı 13 Aralık 2018’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kuruldu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Ajans, Ocak 2019’da Gebze’de “Milli Uzay Programı Çalıştayı” adlı bir toplantı düzenledi. Çalıştay veya daha sonra yapılan yapılan çalışmalarla ilgili herhangi bir bilgi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugünkü konuşmasına kadar paylaşılmamıştı.

Türkiye Uzay Ajansı’nın başında Ağustos 2019’dan bu yana Serdar Hüseyin Yıldırım var. Aslen Rizeli olan 60 yaşındaki Yıldırım, bundan önce Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nda Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü ve daha da öncesinde Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nde genel müdür olarak görev yapıyordu.

Göreve geldikten sonra verdiği ilk röportajda Yıldırım, “Bu fırlatmalar özellikle okyanus kıyıları ya da çöl bölgelerinde yapılıyor. Biz de işbirliğiyle başka bir ülkede bunu yapabiliriz. Varolan, örneğin Kazakistan’daki bir üssü de kullanabiliriz. Ancak benim gönlümde yatan Türkiye’nin uzaya erişimidir. Uydu yapıyoruz, bu kolay iş değildi. Ama bunu nasıl atacağız, birilerine attırmak zorunda kalıyoruz. İsterim ki onu da biz atalım” demişti.

Göbeklitepe’deki monolitin sırrı ortaya çıktı

Şanlıurfa Göbeklitepe’de ortaya çıkan metal bloğun sırrı da Erdoğan’ın konuşmasıyla çözüldü.

5 Şubat’ta Göbeklitepe yakınlarında bulunan ve nereden geldiği bilinmeyen monolitte, Göktürk alfabesiyle “Gökyüzüne bak, Ay’ı gör” ifadesi yer almıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşması sırasında “Gökyüzüne bak, Ay’ı gör” dedi.

Bu sırada arkasında bulunan led ekranda monolitin görseli ortaya çıktı.

Monolitin, Milli Uzay Programı’nın tanıtımı için dikildiği anlaşıldı.

TÜRKSAT 5A uydusu Elon Musk’ın SpaceX şirketi tarafından uzaya gönderildi

Açıklama, Erdoğan’ın Elon Musk ile yaptığı telefon görüşmesinden iki hafta ve Türk uydusu TÜRKSAT 5A’nın SpaceX tarafından Falcon 9 roketleriyle fırlatılmasından yaklaşık bir ay sonra geldi.

27 Ocak Çarşamba günü yapılan telefon görüşmesi sonrası Erdoğan, sosyal medya hesaplarından “Görüşmede, Türkiye’deki kamu ve özel sektör kurumları ile şirket arasında uzay teknolojileri başta olmak üzere farklı alanlarda iş birliğine ilişkin hususları ele aldık” açıklaması yapmıştı.

Bu, Erdoğan ve Musk’ın ilk konuşması değildi.

9-10 Kasım 2017’de İstanbul’daki Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenen Global SatShow (Küresel Uydu ve Uzay Şovu) için Türkiye’ye giden Elon Musk, etkinlikten bir gün önce Ankara’ya giderek Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir araya gelmişti.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Elon Musk’ın Türkiye’ye Türksat 5A-5B uydularının uzaya fırlatılması bağlamında geldiğini belirterek “Yarın bununla ilgili Airbus ile bir anlaşma yapılacak. O da bunun alt tedarikçilerinden birisi. Bunu konuştuk” demişti.

Ertesi gün Airbus’la 500 milyon dolar değerinde anlaşma imzalandı. TÜRKSAT’ın o dönem yönetim kurulu başkanı olan Vecdi Gönül, Airbus tarafından üretilecek Türksat 5A uydusunun 2020, 5B uydusunun ise 2021 yılında SpaceX tarafından Falcon 9 roketleriyle fırlatılmasının öngörüldüğünü söyledi.

5A uydusu, Airbus firmasının Fransa’nın Toulouse şehrindeki Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test Merkezi’nde üretildi. Uydunun fırlatılması için önce Kasım ayı işaret edildi, ardından Aralık sonuna ertelendiği duyuruldu.

5A uydusu, nihayetinde 8 Ocak 2021’de ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile uzaya gönderildi.

Uydunun Haziran ayında yolculuğunu tamamlaması ve ardından yörünge testlerinin başlaması planlanıyor.

5A ve 5B’nin uzaya gönderilme çalışmaları sürerken TÜBİTAK, 2 Ekim 2020’de “Ülkemizin ilk milli ve yerli haberleşme uydusu olan TÜRKSAT 6A’nın Uçuş Modeli üretimine başlanmıştır” açıklaması yaptı.

Uzaya insanlı araç gönderen ilk özel şirket

Elon Musk’ın sahibi olduğu SpaceX şirketi ile Nasa 2,6 milyar dolarlık sözleşme yaptı. Sözleşme kapsamında şirket uzay istasyonuna altı astronot seferi düzenlenmesi öngörülüyordu.

İlki, Mayıs 2020’de yapıldı. SpaceX şirketinin, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) astronotları Doug Hurley ve Bob Behnken’i Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) götüren Dragon adlı uzay aracı, 1969 yılında Ay’a gönderilen ilk uzay aracının fırlatıldığı Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı. Böylece, özel sektör ilk kez uzaya insanlı bir araç göndermiş oldu.

Mayıs 2020’deki 19 saat süren sefer, NASA’nın Space Shuttle programını 2011’de sonlandırmasından bu yana ABD’den yapılan ilk insanlı uzay seferiydi.

NASA’nın personel mekiklerini emekliye ayırması sonrası, ISS’ye Rus yapımı “Soyuz” mekikleriyle insan taşınıyor.

NASA, Rusya Federal Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı’nın ortak projesi ISS’de farklı ülkelerden çoğunlukla 6 kişilik mürettebat dönüşümlü görev yapıyor.

Dragon Ağustos ayı başında ilk denemesini sonlandırıp dünyaya döndükten sonra, Kasım ayında yine Kennedy Uzay Üssü’nden fırlatılarak 27 saatlik yolculuğun ardından ISS’ye ulaştı. Dragon’un taşıdığı NASA astronotları Mike Hopkins, Shannon Walker, Victor Glover ve Soichi Noguchi’nin görevleri Mayıs ayında sona erecek. IIS’te NASA astronotu olan Kate Rubins ile iki de Rus kozmonot, Sergey Rizikov ve Sergey Kud-Sverchkov görevliydi. Böylece uzay üssündeki kişi sayısı nadir görülen şekilde 7’ye çıktı.

Hopkin, yeterli yer olmadığı için Dragon’da uyuyor. ABD basını bu sebeple Dragon’a “en pahalı uzay yatak odası” adını veriyor.

Bugüne kadar üç farklı araçla uzaya gitmiş olan üç astronottan biri olan Noguchi, aralarındaki fark sorulduğunda “Kayıtlara geçsin, Dragon en iyisiydi.” yanıtını vermişti.